Ooit vroegen wij, bij wijze van grap, aan ChatGPT ‘wat is social design?’. We kregen een verrassend treffend antwoord. Maar waarom zouden wij, als social design studio, zoiets aan een AI chatbot moeten vragen? We wilden natuurlijk wel weten uit wat voor hout deze nieuwe tool gesneden was, maar we merkten ook dat voor veel mensen de term ‘social design’ meer vragen oproept dan dat het antwoorden geeft. Want wat is social design nou eigenlijk? En waar kun je het voor inzetten? Hoe kunnen we dit uitleggen zonder dat we verzeild raken in academische termen of filosofische beschouwingen? Het antwoord op deze vragen gaan we jullie in dit stuk proberen te geven.
Als we vandaag aan ChatGTP vragen wat social design is, is het antwoord als volgt:
Sociale vormgeving, ook wel bekend als "social design," verwijst naar het ontwerpen van systemen, processen en structuren met als doel sociale verbeteringen te bevorderen en problemen in de samenleving aan te pakken. Dit vakgebied integreert principes van design thinking en sociale wetenschappen om oplossingen te creëren die niet alleen esthetisch en functioneel zijn, maar ook een positieve impact hebben op de samenleving als geheel.
Als je het ons vraagt gaat social design vooral om de vraag ‘Wat is er echt nodig?’. Wat speelt er in een bepaald (sociaal) vraagstuk, wie zijn daarbij betrokken en hoe kunnen we daar, met onze vaardigheden als ontwerpers en ons (ontwerpend) onderzoek, een positieve impact op maken - en daarmee de wereld inclusiever, duurzamer en mooier voor ons allemaal?
Onze opdrachtgevers komen vaak bij ons omdat ze wel een idee hebben van het probleem en de kans voor verbetering, maar vastlopen in de vraag wat er dan moet komen. Vaak is men op zoek naar een onderzoeksbureau om het probleem eerst in kaart te brengen en aanbevelingen te doen.
Wij zouden nooit kunnen ontwerpen wat er echt nodig is als we niet eerst uitgebreid onderzoek zouden doen. Het belangrijkste hierin is het betrekken van de doelgroep van onze opdrachtgever. Dit zijn veelal kwetsbare groepen, waar we sensitief mee om dienen te gaan. Wij hebben hun visie en geleefde ervaring nodig, wat zijn hun waarden, waar liggen de behoeftes, waar lopen ze tegenaan en hoe kunnen we een verschil maken? In ons onderzoek spreken we daarom altijd uitvoerig met de doelgroep, maar ook met het netwerk eromheen, bijvoorbeeld familie, (medisch) behandelaars of systeem experts.
Naast doelgroeponderzoek kijken we ook naar bestaand wetenschappelijk onderzoek, welke kennis is er al en zijn er andere initiatieven die zijn ingezet bij vergelijkbare problematiek en wat kunnen we daarvan leren? We gaan op zoek naar structuren en verbanden, die we zonder het verzamelen van al deze inzichten niet zouden kunnen leggen. We gaan op zoek naar dat ene inzicht dat ons perspectief, en dat van onze opdrachtgever, kan doen verschuiven. Daar ontstaat vaak het stukje magie, een eureka moment. Dit is waar we ontdekken dat als we net iets anders naar een vraagstuk kijken, we ineens heel veel nieuwe mogelijkheden zien. Het echte out-of-the-box denken!
Als we weten waar het probleem echt ligt, voelt de oplossing vaak opeens zo volkomen logisch: ‘Waarom hebben we dit niet eerder bedacht?’. Maar juist dat is wat er ontstaat uit co-creatie, de samenwerking tussen (ink)., de opdrachtgever en de doelgroep is heilig. Wij zijn er om nieuwe perspectieven te bieden. Dat kunnen we doordat we een divers team hebben, van gedragswetenschappers, naar design-onderzoekers, tot daadwerkelijke ontwerpers.
Aan de hand van ons onderzoek bepalen we de kansrijke richtingen. Dat zijn eigenlijk ruwe voorstellen van een mogelijk eindproduct. Met elkaar bepalen we welke route(s) we gaan bewandelen. Als de route bepaald is blijft co-creatie één van de belangrijkste tools om tot een goed eindproduct te komen. We blijven continu in gesprek met de doelgroep om ieder stapje in het designproces te spiegelen. Ontwerpen we wel echt wat de doelgroep nodig heeft? Daarbij spelen grote vragen een rol: voelt deze manier van in contact treden met een ander prettig voor onze doelgroep? Maar ook kleine vragen: welk kleurgebruik heeft het gewenste effect op onze doelgroep?
We kijken ook naar onze opdrachtgever, zijn de juiste middelen aanwezig om dit project tot leven te brengen? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we met elkaar daadwerkelijk de beoogde impact maken. Zorg dragen voor de uitvoerbaarheid van een project is een verantwoordelijkheid die we bij (ink). allemaal voelen en één van de redenen dat we vaak langdurig samenwerken met onze opdrachtgevers.
Wat ontwerpen we nou eigenlijk? Chat GPT antwoordde ‘systemen, processen en structuren’. Eigenlijk is het meer dan dat, de realiteit is dat het alles kan zijn. Want: de gewenste impact staat voorop, niet het eindresultaat of een shiny ontwerp. Van een service ontwerp, waarbij we er bijvoorbeeld voor zorgen dat mensen in financiële nood aan de juiste hulp gekoppeld worden (Geldfit), naar een digitale omgeving zoals de app YOU, die wij ontwikkelden om jongeren meer autonomie te geven over hun gezondheid. Tot een heel tastbaar resultaat, voor ABN AMRO ontwierpen wij de Bouw Box. Dat is een blokkendoos met een bijzondere boodschap voor alle aanstaande ouders die bij ABN AMRO werken (meer hierover op bladzijde **). De uitkomst is altijd vormvrij, van tevoren weten wij niet wat het eindresultaat van een opdracht gaat zijn. Die vrijheid zorgt ervoor dat wij altijd kunnen ontwerpen wat er écht nodig is.
En dan.. Dan komt eigenlijk het echte werk. Hoe zorgen we ervoor dat een nieuw idee ook meetbare impact gaat maken in de praktijk? Ons ontwerpproces eindigt altijd in een prototype. Die gaan we uitgebreid testen. De doelgroep wordt wederom betrokken, evenals de stakeholders en de opdrachtgever. We verzamelen feedback, meten resultaten en gaan terug naar de tekentafel. De praktijk kan weerbarstig zijn, juist daarom zijn prototypes zo belangrijk. Zo waken we ervoor dat de implementatie van de interventie haalbaar is en de impact gewaarborgd. Dat is social design.
