Wanneer stellen wij een focusgroep samen?
Eigenlijk meteen zodra we merken dat we ontwerpen op basis van aannames en niet op ‘harde’ data. Vaak maken wij een programma van eisen op basis van het vooronderzoek dat gedaan is. Dit bestaat uit kwalitatieve interviews met de doelgroep, literatuuronderzoek en expertinterviews. Als je vervolgens deze programma van eisen vertaald hebt naar je eerste ontwerp en je merkt dat de feedback binnen je team vooral gebaseerd is op een onderbuikgevoel, moeten de alarmbellen gaan rinkelen: dit moeten we testen bij de doelgroep.
Hoe stellen wij een focusgroep samen?
Samen met de opdrachtgever bespreken we welke doelgroep het idee of concept gaat gebruiken. In het zorgdomein kun je bijvoorbeeld gebruikmaken van een cliëntenraad of ontmoetingscafés om de uitnodiging uit te zetten. Het lijkt efficiënt om bijvoorbeeld behandelaren, cliënten en naasten samen in één ruimte te zetten, zodat ze ook van elkaar kunnen leren. Maar in de praktijk zien we dat meningen hierdoor vaak worden genuanceerd of ingeslikt. Het is juist erg krachtig om een ruimte te creëren waar iedereen ongefilterd kan spreken en vanuit eigen ervaring kan bijdragen.
Een kanttekening: de mensen die vaak gevraagd worden en hieraan willen meedoen, zijn vaak al erg gemotiveerd of betrokken bij het onderwerp. Hierdoor mis je mogelijk het perspectief van de moeilijker bereikbare mensen binnen de doelgroep.
Zeven praktische tips voor een focusgroep
→ Draaiboek
Maak een draaiboek en deel dit met de groep voordat de sessie begint. Zo weet iedereen wat ze kunnen verwachten. Bespreek het programma bijvoorbeeld in de eerste slide van de introductie en laat ruimte om vragen te beantwoorden. Zo voorkom je dat mensen in het duister tasten.
→ Visuele hulpmiddelen
Soms kan het helpen om visuele hulpmiddelen in te zetten tijdens deze sessies. Zeker kwetsbare doelgroepen, die niet bekend zijn met deze manier van feedback geven, hebben baat bij hulpmiddelen. Zo hebben we tijdens een onderzoek met mensen met een psychose waardekaarten gebruikt. Deze konden zij erbij pakken om hun gevoel beter onder woorden te brengen.
→ Maak een mockup
Maak een paar mockups van je concept waarin je aannames duidelijk terugkomen, zodat mensen hierop kunnen reageren en een helder beeld krijgen van het concept. In dit stadium kun je ook gewaagdere ontwerpkeuzes laten zien die je graag wilt testen. Dit levert meer unieke feedback op en je aannames kunnen beter worden getoetst.
→ Grootte van de groep
Als de groep groter is dan vier mensen, kan het nuttig zijn om de groep na een gezamenlijke introductie op te splitsen in kleinere groepen. Zo zorg je ervoor dat iedereen aan het woord kan komen en er ruimte is voor mensen die zich minder comfortabel voelen om voor een grote groep te spreken.
→ Schrijf live de feedback op
Als het passend is, bijvoorbeeld bij een focusgroep met experts, kun je live de feedback meeschrijven (bijvoorbeeld in Miro). Mensen kunnen dan meekijken en aanscherpen als ze merken dat er iets lost in translation is gegaan.
→ Eindig met een paar scoringsvragen
Het kan nuttig zijn om aan het eind van de sessie enkele vragen over je concept te stellen, bijvoorbeeld met een Net Promoter Score. Dit kan een samenvatting van de feedback bieden en aanvullend inzicht geven over onderwerpen die tijdens de sessie niet aan bod zijn gekomen.
→ Last but not least: ga er met een open houding in
Het lijkt vanzelfsprekend, maar het is toch belangrijk om te benoemen. Feedback op je werk ontvangen kan spannend zijn. Toch is het essentieel dat iedereen ongefilterd zijn mening kan geven en niet het gevoel heeft jou persoonlijk aan te vallen. Het kan helpen om ‘de waarom’ scherp te hebben en te communiceren, zodat je zelfverzekerder het gesprek in kan gaan en de deelnemers weten vanuit welk kader je bepaalde ontwerpkeuzes hebt gemaakt. Zo haal je het meeste uit de sessie.
Door vooraf goed na te denken over de samenstelling, structuur en hulpmiddelen, zorgen we voor een veilige omgeving waarin eerlijke feedback centraal staat. Uiteindelijk draait het om leren en je aannames durven aanpassen op basis van wat je hoort, ook al is dat soms spannend. Zo zorgen we ervoor dat het ontwerp niet alleen vanuit een ontwerpers perspectief klopt, maar ook écht aansluit bij de behoeften van de doelgroep. Heb je meer ideeën of tips? We horen het graag! Comment of mail ons, we staan altijd open om te sparren.
